Çocuklarda ortaya çıkan alt ve üst teneffüs yollarının tedavileri, hastalığa nazaran farklılık gösteriyor. Enfeksiyona uygun tedavinin uygulanabilmesi için teşhisin en yanlışsız biçimde konulması gerekiyor. Her teneffüs yolu enfeksiyonunda antibiyotik tedavisinin uygulanmayacağının da bilinmesi kıymet taşıyor. Gereksiz antibiyotik tedavisi bir yandan çeşitli yan tesirlere neden olurken, başka yandan da tüm dünya için değerli bir tehdit ögesi olan antibiyotiklere karşı direnç gelişmesine neden olabiliyor. Bu sebeple, çocuklarda görülen üst teneffüs yolu enfeksiyonlarında tüm ilaç tedavilerinde olduğu üzere antibiyotik kullanımında da “akılcı ilaç kullanımı” unsurlarına uyulması gerekiyor. Yani hakikat teşhis sonrası yanlışsız antibiyotiğin, uygun yoldan, aktif dozda, uygun doz aralığında ve müddetle verilmesi gerekiyor. Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Nisa Eda Çullas İlarslan, çocuklarda teneffüs yolu enfeksiyonlarında antibiyotik kullanımı ile ilgili bilgi verdi.
Viral hastalıklarda antibiyotik tedavisi uygulanmıyor
Çocukluk çağında görülen farenjit, grip, bronşiyolit, bademcik iltihabı, orta kulak iltihabı ve zatürre üzere teneffüs yolu enfeksiyonlarının tedavisinde teşhis büyük değer taşır. Hakikat teşhisin konulması, tedavinin de gerçek bir biçimde uygulanmasına imkan sağlar. Bilhassa orta kulak iltihabı, akut bakteriyel sinüzit ve beta enfeksiyonuna (A kümesi beta hemolitik streptekok) bağlı tonsilit/farenjit kelam konusu olduğunda antibiyotik tedavisi uygulanır. Ayrıyeten zatürre mevcutsa ve bakteriyel etken olduğu düşünülüyorsa da yeniden antibiyotik tedavisi önerilmektedir. Bu durumlar haricindeki solonum yolu enfeksiyonları viral etkenlerle oluşmaktadır ve viral hastalıklarda antibiyotik kullanımının yeri bulunmamaktadır. Bu sebeple tabip tarafından reçete edilmedikçe antibiyotik kullanımı uygun değildir.
Gereksiz antibiyotik kullanımı olumsuz sonuçlar doğurur
Gereksiz antibiyotik kullanımı; hastanın ilaç yan tesirleri nedeniyle ziyan görmesine, tedavi maliyetinin artmasına ve tüm dünya için kıymetli bir tehdit ögesi olan antibiyotiklere karşı direnç gelişmesine neden olmaktadır. Bu yüzden, tüm ilaç tedavilerinde olduğu üzere, antibiyotik kullanımında da “akılcı ilaç kullanımı” prensiplerine uyulması kıymetlidir. Akılcı antibiyotik kullanımı için; hakikat teşhis sonrası hakikat antibiyotik, uygun yoldan, faal dozda, uygun doz aralığında ve müddetle verilmelidir.
Antibiyotik kullanımında yaş sonu gözetilmiyor
Antibiyotikler için yaş hududu yoktur ve yenidoğan periyodundan itibaren kullanılmaktadır. Bununla birlikte birtakım antibiyotiklerin makul bir yaşın altında kullanılması uygun değildir. Tabip; bakteriyel etken düşündüğü durumlarda yaş, enfeksiyonun tipi, mevsim ve altta yatan hastalık üzere faktörleri gözeterek uygun antibiyotik tedavisini planlar. Kültür üremesinin saptanması ise tedavinin etkene yönelik olarak yönlendirilmesine imkan tanır.
Doğru kullanım ile antibiyotik direnci azaltılabilir
Belirli bir antibiyotiğe karşı direnç, kelam konusu antibiyotiğin uygun tedavi dozunda bakterileri öldüremediği ve çoğalmalarına neden olamadığı manasına gelmektedir. Bu durum mevcut enfeksiyonun tedavi edilememesine neden olmaktadır. Antibiyotik direnci kıymeti giderek artan bir global sıhhat sıkıntısıdır. Aktüel bir OECD raporunda ülkemizde sistemik antibiyotik reçetesi oranı 31 iken tıpkı oran birçok Avrupa ülkesinde 10-20 ortasında bildirilmiştir. Yakın vakitli bir milletlerarası değerlendirmeye nazaran, Türkiye’nin hastane enfeksiyonları istikametinden antibiyotik direnci en yüksek OECD ülkesi olduğu bildirilmiştir.
Antibiyotik direncini azaltmak için oluşturulmuş çeşitli memleketler arası ve ulusal düzenlemelere uyulması çok değerlidir. Hastalar açısından ise el yıkama, hekim tarafından reçete edilmeyen antibiyotiği kullanmamak, meskende antibiyotik bulundurmamak, reçete edilen antibiyotiği önerildiği mühlet ve doz aralığında kullanmak, enfeksiyon hastalıklarına karşı gerekli olan aşıları yaptırmak antibiyotik direncini azaltacak tedbirlerdir.
Antibiyotik kullanırken dikkat edilmesi gerekenler;
1. Antibiyotik kullanırken tabip reçetesi ve tekliflerine uyulması gerekir.
2. Çocuğunuzda mevcut kimi hastalıklar ve kullanmakta olduğu ilaçlar, hekiminizin antibiyotik seçimini ve tedavinin aktifliğini etkileyebilir. Bu nedenle hekiminize bu bahiste gerekli bilgilendirmeyi yapın.
3. Eczaneden verilen antibiyotiğin hekimin reçete ettiği form ve içerikte olduğu denetim edilmelidir. Son kullanma tarihini de denetim edin.
4. Antibiyotiğin önerilen ölçüde, doz aralığında ve mühletle kullanılması gerekir.
5. Antibiyotiğin saklanma şartlarına dikkat edilmelidir.
6. Çocuğun yakınmalarının azalması ile birlikte antibiyotik önerilen mühletten erken kesilmemelidir. Bu durum enfeksiyonların tam olarak tedavi edilememesi ile sonuçlanabilir.
7. Tedavinin erken kesilmemesi kadar doz atlanmamasına da dikkat edilmelidir. Bu durum örneğin beta enfeksiyonuna bağlı tonsillofarenjit üzere tablolarda, bilhassa kalp ve böbrekler ile ilgili kıymetli komplikasyonların görülmesine neden olabilir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
